W wyniku Wielkiej Rewolucji Październikowej z 1917 r. oraz klęski Niemiec i Austro-Węgier w I wojnie światowej powstały warunki do utworzenia niepodległego państwa polskiego. W nocy z 6 na 7 listopada 1918 r. powstał w Lublinie Tymczasowy Rząd Republiki Polskiej ze stojącym na jego czele Ignacym Daszyńskim. Już w dniu 7.11.1918 r. rząd ten - w manifeście do narodu - proklamował republikę parlamentarną zapowiadając jednocześnie przeprowadzenie wielu radykalnych reform społecznych i politycznych. Natomiast 14 listopada Rada Regencyjna przekazała swoją władzę J. Piłsudskiemu, któremu podporządkował się także rząd lubelski I. Daszyńskiego.

W wyniku powyższych wydarzeń na przełomie października i listopada 1918 roku dość znaczna część ziem polskich uzyskała niepodległość - wyzwoliła się Galicja Zachodnia, Śląsk Cieszyński i prawie całe Królestwo Polskie.

Kalisz wyzwolony został 11 listopada 1918 roku dzięki działalności utworzonego tu dzień wcześniej Sztabu Wojskowego Ziemi Kaliskiej składającego się z przedstawicieli Organizacji Wojskowej i Straży Obywatelskiej. Na czele tego sztabu stał podporucznik Juliusz Ulrych. Już w dniu 12 listopada tegoż roku nowe władze wojskowe i miejskie - z prezydentem Bronisławem Bukowińskim wybranym 11 listopada przejęły wszystkie ważniejsze urzędy i instytucje w mieście. Rozpoczęła się ewakuacja oddziałów pruskich.

Zachodnia część Wielkopolski - podobnie jak Pomorze, Śląsk Opolski, Warmia i Mazury - w dalszym ciągu znajdowała się w rękach zaborcy pruskiego.

Ludność Wielkopolski nie chcąc czekać biernie na decyzję konferencji pokojowej (traktat wersalski), która miała rozstrzygnąć o jej losie, doprowadziła do wybuchu żywiołowego powstania. Rozpoczęło się ono 27 grudnia 1918 roku w Poznaniu i zwane jest powstaniem wielkopolskim 1918/1919.

Ogarnęło ono prawie całe Wielkie Księstwo Poznańskie i przybrało charakter masowego ruchu ludowego. Powstanie to zakończyło się rozejmem zawartym 16 lutego 1919 r., na mocy którego nastąpiło częściowe usunięcie wojsk niemieckich z Wielkopolski oraz ustalenie tymczasowej granicy między terenami wyzwolonymi przez powstańców a resztą ziem zaboru pruskiego.

Kalisza znajdującego się już poza zarządem władz pruskich powstanie wielkopolskie nie objęło. Miasto to jednak posiada także swój specyficzny w nim udział. Zaraz po wyzwoleniu miasta Sztab Wojskowy Ziemi Kaliskiej wydał szereg odezw wzywających do wstępowania w szeregi organizującego się wojska polskiego. Zgłaszali się do niego nie tylko kaliszanie, ale także przekradający się przez kordon graniczny ostrowianie. Z ochotników tych utworzony został I Batalion Pograniczny, którego dowódcą został podporucznik W. Wawrzyniak. Batalion ten złożył uroczystą przysięgę w Kaliszu w dniu 13 grudnia 1918 roku. Po dotarciu wiadomości o wybuchu powstania wielkopolskiego batalion natychmiast przekroczył granicę i ruszył do walki w szeregach powstańczych.

Pierwszą akcję zbrojną I Batalion Pograniczny przeprowadził już 27 grudnia 1918 r. w okolicy Skalmierzyc, a następnie aż do zakończenia powstania wielkopolskiego 1918/1919 brał udział w wielu walkach stoczonych o wyzwolenie południowo-zachodniej Wielkopolski.

Tekst pochodzi z książki "Kalisz poprzez wieki"
Autorzy: Krystyna Dobak-Splitt, Jerzy Aleksander Splitt
Wydawca: Towarzystwo Miłośników Kalisza, 1988r.