Kalisz poprzez wieki
Oblężenie Kalisza przez Krzyżaków

Wszystkim dobrze znana popularna nazwa "Zakon Krzyżacki" używana dla określenia Zakonu Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego - pochodzi od oficjalnego stroju zakonników - białego płaszcza z umieszczonym na nim czarnym krzyżem, przerzucanego przez lewe ramię i noszonego bezpośrednio na zbroi rycerskiej.

W latach 1226-1228 książę mazowiecki Konrad sprowadził Krzyżaków do Polski. Nadał im ziemię chełmińską i zobowiązał ich do obrony swego księstwa przed nasilającymi się od początku XIII w. najazdami pogańskich Prusów (zamieszkujących m. in. obecne tereny północno-wschodniej Polski).

Krzyżacy w krótkim czasie założyli samodzielne państwo, w skład którego wchodziła bezprawnie przywłaszczona (w wyniku sfałszowania dokumentów) ziemia chełmińska oraz ziemie pruskie stopniowo podbijane przez Krzyżaków i wcielane w obręb ich państwa.

Najazd krzyżacki na Polskę w roku 1331 (kampania wrzesień-październik). 1 - linia obronna wojsk polskich, 2 - granica państwa w 1331 r., 3 - kierunki działania wojsk polskich, 4 - spodziewany kierunek uderzenia wojsk czeskich Jana Luksemburskiego, 5 - terytorium Ziemi Dobrzyńskiej okupowanej przez Krzyżaków, 6 - miejsce koncentracji wojsk krzyżackich, 7 - kierunki działania wojsk krzyżackich, 8 - oblężenie Kalisza przez Krzyżaków.

W 1308 r. Krzyżacy zajęli Gdańsk, a w następnym roku pozostałe tereny Pomorza Gdańskiego. Zagarnięcie przez zakon należącego do Polski Pomorza, rozpoczęło wieloletni konflikt polsko-krzyżacki. Pierwsze próby odzyskania zagrabionych ziem podjął Władysław Łokietek, rozpoczynając wojnę z Krzyżakami, która po wielokrotnych rozejmach, w 1331 r. wybuchła na nowo. Plany działań zbrojnych Zakonu Krzyżackiego ustalone zostały wspólnie z królem czeskim Janem Luksemburskim, który miał wspomagać Krzyżaków w rozbiciu państwa polskiego. Zgodnie z tymi planami na miejsce połączenia się wojsk czesko-krzyżackich wyznaczono Kalisz, skąd obie sojusznicze armie miały uderzyć na Małopolskę i opanować całe terytorium Polski. Oddziały krzyżackie pod wodzą wielkiego marszałka zakonu Dytrycha von Altenburga przybyły pod Kalisz 21 września 1331 r. Przez dwa dni Krzyżacy oblegali Kalisz oraz niszczyli i rabowali pobliskie osiedla. Miasta nie udało im się jednak zdobyć z powodu dzielnej obrony jego mieszkańców i wylewu Prosny. Ponieważ Jan Luksemburski, walczący w tym czasie na Śląsku nie przesłał sprzymierzeńcom żadnej wiadomości, Krzyżacy odstąpili od miasta i udali się w powrotną drogę.

Krzyżacy pod Kaliszem w roku 1331.

Kroniki historyczne (Rocznik Małopolski i Rocznik Traski) oparte na relacjach naocznych świadków, wyprawę Krzyżaków pod Kalisz opisują w następujący sposób: "... [Krzyżacy], zebrawszy liczne wojsko, najemników... z licznych stron Niemiec przybyli do Łęczycy, a zniszczywszy ją, wtargnęli do Sieradza, paląc miasto Uniejów oraz inny gród ziemi sieradzkiej i inne miasta, dotarli do Kalisza, który oblegali w ciągu dwu dni, a nic nie wskórawszy i 40 czy może więcej swoich utraciwszy, pociągnęli do Konina, gdzie także utracili 20 swych ludzi wysłanych do bitwy. Tymczasem król Polski Władysław... zaatakować ich się nie ośmielił, ponieważ i liczebnie i siłą znacznie go przewyższali. Lecz od Łęczycy z tysięcznym czy dwutysięcznym oddziałem szedł w ślad za nimi, czyniąc im uszczerbki...". Do bitwy polsko-krzyżackiej doszło dopiero rankiem 27 września 1331 roku w pobliżu wsi Płowce. Bitwa ta uznana została za wielki sukces strony polskiej, ale Pomorze Gdańskie pozostało nadal w rękach krzyżackich.

Tekst pochodzi z książki "Kalisz poprzez wieki"
Autorzy: Krystyna Dobak-Splitt, Jerzy Aleksander Splitt
Wydawca: Towarzystwo Miłośników Kalisza, 1988r.